KUM ZAMBAĞI
Kum zambağı ile Bodrum’da tanıştık. Uzun yıllar önce bu çiçeği Turgutreis’te Marina’nın tam karşısında bulunan Çatal Ada’nın çatalının birleştiği yerde ilk kez gördüm veya farkına vardım diyebilirim. CanCan kaptan bizi yatı ile oraya yüzmeye götürmüştü. Kaptanımızın ve Sema hanımın kulakları çınlasın.
Çiçeğin adını ve önemini duymuş okumuş ama kendisi ile karşılaşmamıştım. Aylardan Ağustos ayı idi, bitki o güzel beyaz çiçeklerini açmıştı. Hatta tohumlarından birkaç tanesi de kumların üzerine dökülmüştü. Eğildim bu tohumlardan 6 tanesini aldım, 3 tanesini Bodrum Gümüşlükteki evimizin bahçesinde toprakla buluşturdum. Geri kalan 3 tanesini de yaz tatilimizin sonunda İzmit’teki evimizin bahçesinde bildiğim bir noktada toprağa gömdüm. Bodrum’da ne yazık ki bir yıl sonra gittiğimde hiçbir ize rastlayamadım. İzmit’te ise tohumlar filizlendi, büyüdü gördüğünüz gibi yine harika çiçeklerini açtı. Bakmaya kıyamıyorum. Kısa ömürlüler. Bereket çiçeklerin biri düşüyor, arkadan bir yenisi açıyor.
Kum zambağının üzerinde çok durulmasının nedeni ender rastlanan bir tür oluşu ve soyunun da tükenme aşamasına gelmesi. Bu zambağın soğanlarının oldukları yerden çıkarılması, alınması da satılması da yasaktır. Cezası da 244.315 lira imiş.
Elbette her yasağın bir yaptırımı olmalı ancak cezalarla istenen amaca ulaşılamıyor. Bana göre cezadan önce halkımıza doğa sevgisi, doğanın önemi uygun yol ve yöntemlerle anlatılmalıdır. Konu ile ilgili kurum ve kuruluşlar bu ve benzeri bitkilerin, hayvan türlerinin soylarının tükenmekte oluşuna seyirci kalmak yerine bilimsel yöntemlerle uygun habitatlarda çoğalmasına yardımcı olmalıdırlar.
3 yıl önce Yahşi sahilinde dolaşırken yine böyle taşların üzerine dökülmüş tohumlardan birkaç tane toplarken bir hanım beni gördü ve bana bu bitkinin koruma altında olduğunu, onlara zarar vermenin cezasının bulunduğunu sert bir dille söyledi. Kendisini bana çevreci olarak tanıttı. Bu özelliği nedeniyle kendisine teşekkür ettim. Ama dedim siz bu bitkiyi ne kadar tanıyorsunuz ve şu anda benim bu hareketimi bitkiye zarar vermek olarak mı değerlendiriyorsunuz dedim. Bilmiş havalarda, burnu bir karış yukarıda ters ters bakıp gitti.
Sevgili arkadaşlar elbette bu zambak gibi soğanlı bir bitkinin soğanlarının çıkarılması başka bir yere götürülmesi uygun olmayabilir ancak tohumlarının buralarda israf olup, çöpe karışmaması, yok olup gitmemesi için toplanıp uygun yerlerde ekiminin yapılması yasaklanmamalı tam tersine özendirilmelidir.
Bahçemizden fotoğrafını çektiğim, bu gördüğünüz çiçeklerin yarın siyah tohumları olacak ben yine onlar isteyen birkaç arkadaşıma vereceğim.
Burada söylemek istediğim şey doğa dostu görünmek yerine gerçekten doğa dostu olmanı önemidir.
Kum zambağı, nergisgiller familyasından olup kıyı kumullarında yetişen soğanlı bir bitki türüdür. Çok yıllık, soğanlı, genişçe uzun şeritsi yapraklı, yaklaşık 40–45 cm boyunda, beyaz çiçekli, çiçek sayısı 3-15 arasında, taçlı ve taç tepallerin 2/3 ü kadardır. Çiçeklenme zamanı Ağustos ile Ekim ayları arasındadır.
Bilimsel adı: Pancratium maritimum
Üst sınıf: Pancratium
Familya: Amaryllidaceae (Nergisgiller)
Tür: P. maritimum
