CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİ ÜZERİNE
1961 Anayasasına göre (m.95) cumhurbaşkanı 7 yıl için seçiliyordu. Aynı kişinin yeniden seçilmesi olanağı yoktu.
1982 Anayasasına göre de (m.101) de aynı şekilde cumhurbaşkanının 7 yıllık bir süre için seçileceği ve ikinci kez seçilemeyeceği kabul edilmiştir.
31.05.2007 tarihinde kabul edilmiş bir yasa ile Anayasanın 101. maddesinde değişikliğe gidilmiş ve cumhurbaşkanın görev süresinin 5 yıl olması öngörülmüştür. Aynı değişiklikte bir kimsenin en fazla iki defa cumhurbaşkanı seçilebileceği hüküm altına alınmıştır.
Bu uygulamaya 2014 yılında uygulanmaya başlanmıştır.
16.04.2017 yılında yapılan bir referandum ile Anayasanın 101. maddesinde gösterilen koşullara bağlı kalınmıştır. Yani bir kimse 5 yıl için ve en fazla iki defa cumhurbaşkanı seçilebilmektedir.
Aynı değişikliğe göre yukarıdaki kuralın bir istisnası Anayasanın 116. maddesinde gösterilmiştir. bir kimsenin en fazla iki defadan sonra cumhurbaşkanı seçilebilmesine, TBMM seçimlerin yenilenmesine karar vermesi halidir.
101. madde kural 116/3. madde bir istisnadır. Bir kurala istisna getiren düzenleme, yorum yoluyla genişletilemez.
Özetlemek gerekir ise Anayasamızın yoruma ve tartışmaya yer bırakmayan, emredici kuralına göre bir kimsenin 3. kez seçilmesi bu istisna hükmüne uygun bir meclis kararı da olmadığına göre hukuka aykırıdır.
Şu anda Cumhurbaşkanlığınca alınan kararın 104. maddesine dayandığı anlaşılmaktadır. Bu da cumhurbaşkanı seçimleri için izlenmesi gereken yol ve yönteme uygun değildir.
Anayasa değişiklikleri ve referandum sürecinde duraksamasız kabul edilen ve savunulmuş bulunan ilkelerden ayrılınması etik de değildir.
Tüm bu tartışmalar 14 mayıs tarihinde yapılacağı öngörülen seçimin meşruluğuna gölge düşürecektir.
Cumhurbaşkanlığı görev süresinin sınırlandırılması için duyulan gereksinim krallık, padişahlık gibi monokratik ve otokratik bir sisteme geçilebileceği yolunda toplumda yaygın ve haklı bir endişeye dayanmaktadır. 85 milyonluk bir ülkede toplumu bu türde tartışmalı bir dönem yaşatmaya kimsenin hakkı yoktur, olamaz. Demokratik toplumlar kişiler ile değil toplumun yönetim kurum ve kuruluşlarıyla ayakta kalır ve varlıklarını sürdürürler.
Öte yandan cumhurbaşkanlığı için aday adaylarının yine Anayasamıza göre 40 yaşlarını doldurmuş olma ve yüksek öğrenim yapmış olma gibi koşulları taşıyor olmaları gerekmektedir. Aday adaylarının adaylık için öngörülmüş koşullarını inceleme ve karara bağlama görevi Yüksek Seçim Kuruluna aittir. Bu kurulun ilerde meşrûiyet sorunu yaşanmaması için görev bilinç ve sorumlulukları ile hareket etmeleri gerekmektedir.
21.03.2023
Av. Ali Can Polat
