KÜSTÜM OTU/ AĞACI
MIMOSA PUDICA
Bilimsel sınıflandırma
Alem: Plantae
Clade: Trakeofitler
Clade: Anjiyospermler
Clade: Eudicot’lar
Klad: Rosidler
Sipariş: Fabales
Aile: Fabaceae
Alt aile: Caesalpinioideae
Klad: Mimosoid clade
Cins: Mimoza
Tür: M. Pudica
Binomial name/ikili adı: Mimoza pudikası
Bu bitkinin adı Latince’den gelmektedir. Pudica “İffet” Utangaç, utanan veya küçülen” anlamlarına gelmektedir. Botanikte duyarlı bitki, uykulu bitki, ya da hızlı, çabuk tepki veren bitkiler için kullanılmaktadır. Aslında bu bir akasya türüdür.
Dokununca veya bir sarsıntı sırasında büzüldüğü, içine doğru kapandığı için bu ad verilmiştir.
Mimosa pudica ilk kez taksonominin babası sayılan Carl Linnaeus tarafından Species Plantarum’da 1753’te tanımlanmıştır
Yıllık veya çok yıllık çiçekli bir bitkidir. 1,5 metreye kadar boylanabilir.
Bezelye/baklagil, Fabaceae ailesindendir. Genellikle merak edildiği için bir süs bitkisi olarak yetiştirilir. Bileşik yapraklar içe doğru katlanır ve dokunulduğunda veya sarsıldığında sarkar, kendilerini zarardan korur ve birkaç dakika sonra yeniden açılır
Anayurdu Karayipler ve Güney ve Orta Amerika’dır. Oralardan Avustralya, Batı Afrika, başta olmak üzere birçok yere yayılmıştır.
Yapraklar, ikişerli ve bileşik olarak bir sapa dizilmişlerdir. Yaprak sapları da dikenlidir. Yaz ortalarında uçuk pembe veya mor çiçekler açar. Çiçekler yumuşak ve kırılgandırlar, uzun ömürlü değillerdir. Polenleri yaklaşık 8 mikron çapında daireseldir. Meyveleri her biri 1-2 cm uzunluğunda iki ile sekiz bakladan oluşan kapsüllerdir, bunların kenarlarda dikenlidir. İçlerinde tohumlar bulunur.
Bitki hareketlerini, dokunulduğunda bitkinin kapandığını gösteren video aktedin
Bir sap etrafında dizili yapraklar dokunma, ısıtma, üfleme ve sallama gibi tümü mekanik veya elektriksel uyarılarla vb başka şekillerde uyarıldığında da kapanır. Bu tür hareketlere sismonasti yani sarsıntıya bağlı hareketler denir. Bu refleks, avcıları caydırmak veya buharlaşma nedeniyle su kaybını azaltmak için bitkiyi gölgelemek amacıyla bir savunma düzeneği olarak gelişmiş olabilir.
Bitkinin yapraklarının sarsıntı nedeniyle verdiği tepki yüzünden deprem çiçeği adıyla da anılmaktadır.
Gençler arasında bu bitkinin verdiği tepkilere yollama yapılarak “üzerime gelme dokunma bana, küserim sana” şeklinde bir söyleyiş de bulunmaktadır.
Mimosa Pudica’ya çok benzeyen ve aynı aileden olan bir de Gülibrişim (Albizia julibrissin) vardır. Böyle (Fabaceae: Baklagil) familyasından 15 m’ye kadar boy yapabilen bir ağaç da bulunmaktadır. 1749 yılında bu ağacı İstanbul’da görüp beğenen ve memleketi Frenze’ye götüren Albizzi’nin adından dolayı yurt dışında bu ağacın adına Albizia denmiştir. (bu şekilde söyleniyor) . Aslı “Julibrissin” Türkçe adı “Gülibrişim” sözcüğünden alıntıdır. Pers ipek ağacı (İng:Persian silk tree) olarak da bilinir. Yaprak ve çiçeklerinin, tohumlarının benzerliği nedeniyle bunu da ekledim.
Hareketli bitkilerden söz açılmış iken .ir de ezan çiçeğini anımsayabiliriz. Ezan çiçeği sarı renkte, yalın kat bir gül gibi çiçeklerini tam güneş batarken açarlar. Onun açılışını gözlerinizle izleyebilirseniz. Gerçekten çok heyecanlı ve çok hoştur. Ancak onu ve gül ibrişimi ayrı başlıklar halinde inceleyebilirsiniz.
Kısa video: https://youtube/HnfAAs7TbBk
.
