ADAM GİBİ ADAM
Konuşurken ve yazarken sık kullandığımız deyimlerden biri de “adam gibi adam”. Bu deyim söyleyen için bir övgü, söylenen için de övünülecek bir durum olarak algılanmaktadır.
Bu deyimi ilk kez ülkemizde yapılan genel seçimlerden birinin arifesinde, bir partinin liderinin propagandası için caddelerde dolaştırılan bir seçim otobüsünün hoparlöründen duydum. Belki daha önce de duymuştum ama hoparlörden yüksek sesle duyduğumda dikkatimi çekmiş ve önce şaşırmış sonra da gülmüştüm. Ama bu yanılgı beni içten içe çok da yaralamıştı.
“Adam gibi adam” Yani adam değil de adam gibi… Ya da şöyle diyelim berber değil ama berber gibi berber veya doktor değil ama doktor gibi doktor. Eğer berberle değil de berber gibisiyle işinizi görebilecekseniz bir sorun yoktur. Ya da doktor değil de doktor gibisi birisine midenizi, böbreğinizi emanet etmeyi ve ameliyat ettirmeyi içinize sindirebiliyorsanız sorun yoktur. O zaman da berberlik veya doktorluk için toplumun meslek eğitimi veren kurumlarını kapatmak daha uygun olacak, böylelikle kucak dolusu para ve onca emekten tasarruf edilmiş olacaktır!
Bir kimsenin övülmesi gerektiğinde örneğin iyi bir insan, iyi bir kadın demek yetmiyor mu? Balkonumuza, penceremize gelen bir güvercine veya kumruya kumru gibi kumru demiyoruz da niçin bir adama adam gibi adam demek gereksinimi duyuyoruz. Bir dil bekçisi değilim ama dilimizi bu yararsız deyimlerden, yanlışlardan arındırmanın gerekli olduğunu düşünüyorum.
Toplumda bazı deyimler amacını aşmaktadır. Birisi bir yanlış şey söylemekte daha sonra o yanlış yaygınlaşmakta ve genelleşmektedir. Ancak yanlışların sıklıkla kullanılmaları yanlışı doğru yapmaz. Bu deyimler galat ı meşhur diye tanımlanmaktadır. Galatları ortaya çıkarmak ve meşhur olmasını önlemek de toplumda birilerinin görev ve sorumluluğudur.
Yine “teşbihte hata olmaz” şeklinde bir deyimimiz vardır. Ona verilecek yanıt da “hatasız teşbih de olmaz” şeklinde olmalıdır.
Teşbih bir söz ve yazı sanatıdır. Ama yerli yerinde kullanılmalıdır. Dil geliştikçe, benzetilmek istenen şeyler ve durumlar için o dile özgü deyim ve sözcükler bulundukça teşbihlere de fazla yer kalmayacaktır.
Saygılarımla…
Ali Can Polat
17.02.2022
